«Прайграюць усе, і санкцыі гэта не спыніць»

14 ліпеня ад раніцы сілавыя органы прыйшлі ва няўрадавыя арганізацыі па ўсёй краіне — ад праваабарончага цэнтра « Вясна» да рэгіянальных ініцыятыў, якія займаліся адукацыйнымі праграмамі.

Пакуль яшчэ вынікі дня не падсумаваныя: кагосьці з затрыманых забіраюць на допыты, хтосьці пакуль на свабодзе, забралі толькі тэхніку. Але зразумела адно — такога пагрома трэцяга сектара ў Беларусі яшчэ не было. Да чаго прывядзе аблава, «Наша Ніва» распытала ў экспертаў.

— Улада хоча дэманстраваць Захаду, што яго санкцыі не толькі не працуюць, але і маюць адваротны эфект. Нешта кшталту, калі вы ідзеце на штурм, мы растрэльваем па 10 закладнікаў, — кажа палітычны аглядальнік Арцём Шрайбман. — Гэта падвышэнне кошта ціску на афіцыйны Мінск. Прыблізна па гэтай жа логіцы створаны міграцыйны крызіс Літве.

Увогуле даволі даўно стала зразумела, што ўлады будуць вынішчаць усю жывую грамадзянскую супольнасць, бо бачаць у ёй інструмент знешніх ворагаў па зрынанні рэжыму.

Каму ад гэтага кепска? Кепска людзям, якія карысталіся паслугамі праваабаронцаў, гуманітарнымі і культурнымі праграмамі астатніх НДА.

Калі у праваабаронцаў менш магчымасцяў працаваць у краіне, будзе менш маныторынга судовых працэсаў, менш прававой дапамогі. Менш грамадзянскай супольнасці — менш зваротнай сувязі з грамадствам, значыць, праблемы не вырашаюцца, а толькі акумулюцца.

У ацэнцы наступстваў з ім салідарна дырэктар BEROC, эканаміст Кацярына Барнукова. Сёння з ператрусам прыйшлі і да іх.

— У гэтую зачыстку трапілі не толькі тыя арганізацыі, якія хаця б тэарэтычна дзяржава магла б разглядаць як пагрозу. BEROC, напрыклад, праводзіў унікальныя эканамічныя канферэнцыі, быў суарганізатарам «Кастрычніцкага эканамічнага форума» (удзел у ім прымалі не толькі незалежныя эксперты, але і прадстаўнікі ўраду — заўв. НН), прывозіў эканамістаў сусветнай велічыні, нашы аспіранты працуюць як у прыватным, так і ў дзяржаўным сектары. Многія арганізацыі з сённяшняга спіса актыўна супрацоўнічалі з дзяржавай.

Думаю, усе яны працавалі на карысць Беларусі, і ад пагрому прайграюць усе: і грамадзяне Беларусі, якія застануцца без праваабаронцаў, без адукацыйных магчымасцяў і гэтак далей, і дзяржава, якая губляе апошнія ніці зваротнай сувязі.

Калі зачышчалі незалежныя СМІ, можна было падумаць, што гэта выгадна Расіі, але сёння і гэтага не скажаш: ні ў СМІ, ні ў грамадзянскай супольнасці Расія не прапаноўвае сваіх альтэрнатыў. Таму тлумачэнне застаецца адно — гэтая тыя самыя «контрсанкцыі». Але такі размах рэпрэсій палохае: ён выйшаў з-пад кантролю і спыніць яго цяжка.

Валерый Кавалеўскі, прадстаўнік Святланы Ціханоўскай па міжнародных справах, лічыць пагром ірацыянальным, бо гэта не дапаможа рэжыму адмяніць ці спыніць санкцыі:

— У падзеях дня я бачу два палітычных сігналы. Улады паказваюць Захаду — у адказ на ваш ціск мы заб’ем самае дарагое для вас — грамадзянскую супольнасць, і адначасова дэманструюць Пуціну сваю лаяльнасць, маўляў, мы можа Крым і не будзем прызнаваць, але вось так, на практыцы, дакажам сваю вернасць, знішчым «еўрапейска» і тое, што вы таксама не любіце.

Канцавы бенефіцыяр гэтага пагрому — Расія. Безумоўна, усё гэта аслабляе грамадства, для якога важная гарызантальная камунікацыя.

Але гэта аслабляе і ўлады, у якіх не застаецца надзеі на стабілізацыю адносін з Захадам, не кажу ўжо пра паляпшэнне.

Такія дзеянні ў вачах Еўропы даплюсоўваюцца ў скарбонку аргументаў на карысць узмацнення і нарошчвання санкцый. Думаю, будзе прааналізавана, як іх зрабіць больш эфектыўнымі, разумнейшымі, улічваючы ролю расійскага ўплыва на падзеі.